Stafrænar endurgerðir

Tímarit.is
Dagblöð og tímarit frá Íslandi, Færeyjum og Grænlandi
Handrit.is
Samskrá íslenskra handrita með mynduðum eintökum
Bækur.is
Stafræn endurgerð íslenskra bóka
Íslandskort.is
Íslandskort og ágrip af kortasögu
Hljóðsafn
Stafræn afrit af tónlist og viðtöl

Gagnasöfn

Skemman
Safn námsritgerða og rannsóknarita
Rafhlaðan
Rafrænt varðveislusafn
Vefsafnið
Íslenskir vefir frá 1996 til dagsins í dag
Leitir.is
Samleit í gagnasöfnum og samskrá bókasafna
Finna tímarit
SFX-leit að tímaritum í áskrift safnsins
Hvar.is
Landsaðgangur að tímarita- og gagnasöfnum
Þýðingar úr íslensku
Leit að þýðingum úr íslensku í Leitir.is

Fonds Lbs 0445 NF - Elín Briem. Einkaskjalasafn

Reference code

IS IcReLIH Lbs 0445 NF

Title

Elín Briem. Einkaskjalasafn

Date(s)

Level of description

Fonds

Extent and medium

Ein askja.

Name of creator

Elín Briem (19. október 1856 - 4. desember 1937)

Biographical history

Uppruni og menntun
Elín fæddist á Espihóli í Eyjafirði, dóttir hjónanna Ingibjargar Eiríksdóttur Briem og Eggerts Gunnlaugssonar Briem, sem þá var sýslumaður Eyfirðinga og var hún tíunda barn þeirra af nítján. Árið 1861 varð Eggert sýslumaður Skagfirðinga og flutti fjölskyldan þá fyrst að Viðvík í Viðvíkursveit en árið eftir að Hjaltastöðum í Blönduhlíð. Þar bjuggu þau í tíu ár en vorið 1872, þegar Elín var 15 ára, fluttu þau að Reynistað.

Elín fékk menntun í heimaskóla eins og systkini hennar en bræðurnir fóru svo í framhaldsnám. Elín hafði mikinn hug á meira námi en á því var þá ekki kostur. Þess í stað hvatti hún til þess að kvennaskóla yrði komið á fót í héraðinu og var það gert haustið 1877, þegar Kvennaskóli Skagfirðinga hóf störf í Ási í Hegranesi. Elín tók að sér kennslu þar um veturinn og eins næstu tvö árin, þegar skólinn var á Hjaltastöðum í Blönduhlíð, en illa gekk að fá honum fastan samastað. Þegar Húnvetningar stofnuðu kvennaskóla var Elín fengin til að stýra honum eftir fyrsta veturinn og gerði það á meðan skólinn var á Lækjamóti í Víðidal.

Ytri-Ey og Kvennafræðarinn
Sumarið 1881 réðist Elín í að sigla til náms í Danmörku og lauk prófi frá húsmæðrakennaraskóla Nathalie Zahle í Kaupmannahöfn vorið 1883. Hún fór þá heim og tók við stjórn Kvennaskólans á Ytri-Ey á Skagaströnd, sem var sameiginlegur skóli Húnvetninga og Skagfirðinga. Þar kenndi hún til 1895 og hafði með sér tvo kennara. Í þessum skóla voru ekki eingöngu kenndar hannyrðir, matreiðsla og önnur hússtörf, heldur líka danska, enska, saga, landafræði, reikningur, skrift og fleira. Námsmeyjar voru fyrst tuttugu að tölu en fjölgaði síðar.

Á Ytri-Ey ritaði Elín bókina Kvennafræðarinn sem kom fyrst út um áramótin 1888-1889. Áður höfðu komið út tvær matreiðslubækur á íslensku, árið 1800 og um miðja 19. öld, en hvorug náði mikilli útbreiðslu. Það gerði Kvennafræðarinn aftur á móti, seldist strax í 3000 eintökum og var endurprentuð fjórum sinnum. Bókin hafði veruleg áhrif á íslenska matargerð og einnig á hússtjórn, hreinlæti og margt annað.

Hjónabönd og hússtjórnarskólar
Elín giftist Sæmundi Eyjólfssyni vorið 1895, hætti störfum við skólann og flutti til Reykjavíkur en Sæmundur dó tæpu ári síðar. Elín kenndi við Kvennaskólann næstu ár en beindi jafnframt kröftum sínum í að berjast fyrir stofnun hússtjórnarskóla í Reykjavík, því að hún vildi hafa skóla þar sem áherslan var á verkmenntun húsmæðra en ekki bóklegar greinar. Með miklum dugnaði við fjáröflun tókst henni að hrinda áformi sínu í framkvæmd og Hússtjórnarskóli Reykjavíkur var stofnaður 1897. Elín rak skólann, þótt hún stýrði honum ekki, til 1901 en þá flutti hún aftur norður og tók við stjórn Kvennaskólans á Blönduósi, sem var arftaki skólans á Ytri-Ey.

Hún stýrði skólanum í tvö ár en þá giftist hún öðru sinni, Stefáni Jónssyni verslunarstjóra á Sauðárkróki, sem hún hafði reyndar verið trúlofuð þegar hún var ung stúlka. Ekki varð það hjónaband mjög langvinnt heldur því að hann dó 1910. Þá tók hún aftur við stjórn skólans á Blönduósi en sagði upp starfi sínu 1915 vegna heilsuleysis og flutti til Reykjavíkur. Þar bjó hún eftir það og starfaði mikið að kvenréttindamálum og þá einkum þeim sem vörðuðu menntun kvenna. Eftir að Elín giftist Stefáni var hún ævinlega nefnd Elín Briem Jónsson.

Í grein sem skrifuð var í tímaritið 19. júní á sjötugsafmæli Elínar segir að hún hafi jafnan stýrt húnvetnska kvennaskólanum „með áhuga, röggsemi og lipurð, og sérstaklega næmum skilning á hvað best hentaði íslenskum staðháttum, og hversu nemendur gætu haft sem mest not skólavistarinnar. Enda brá svo við að hvert sinn er hún kom að skólanum jókst aðsókninað honum stórum".

Elín Briem hlaut riddarakross Hinnar íslensku fálkaorðu árið 1921, fyrst kvenna ásamt Þórunni Jónassen, fyrir störf sín í þágu menntunar íslenskra kvenna.

Repository

Immediate source of acquisition or transfer

29. ágúst 2003: Sigurlaug Sæmundsdóttir arkitekt afhenti ýmis gögn Elínar Briem skólastjóra Kvennaskólans á Ytri-Ey og Blöndósi, er varða upphaf kvennaskólamálanna Norðanlands.

Scope and content

Gögn sem tengjast störfum Elínar, s.s. skjöl er varða kvennaskólana á Ytri-Ey og Blönduósi, Hússtjórnarskóla Reykjavíkur o.fl.

Appraisal, destruction and scheduling

Accruals

System of arrangement

Safnið hefur ekki verið flokkað.

Conditions governing access

Safnið er opið.

Conditions governing reproduction

Skv. reglum Landsbókasafns um ljósritun og myndun.

Language of material

  • Icelandic

Script of material

Language and script notes

Physical characteristics and technical requirements

Finding aids

Existence and location of originals

Existence and location of copies

Related units of description

Alternative identifier(s)

Subject access points

Place access points

Name access points

Description identifier

Institution identifier

Rules and/or conventions used

Status

Level of detail

Dates of creation revision deletion

Language(s)

Script(s)

Sources

Accession area

Related subjects

Related people and organizations

Related places